นั่งมองท้องฟ้าที่บ้าน(โชคดีที่บ้านยังมีพื้นที่ว่างๆให้มองเห็นท้องฟ้า) ใต้ต้นไม้ใหญ่ที่ปลูกในบริเวณบ้าน ได้ยินเสียงนกร้องทั้งนกกางเขนและนกกระจิบตัวเล็กๆที่บินไปมา ผมไม่ใช่นักดูนกแต่ก็ชอบธรรมชาติและสัตว์ทุกอย่าง เสียงนกร้องเพลงขับขานยามหลังฝนตก ช่างเป็นเสียงที่ฟังแล้วเพลินใจ ได้มองเห็นนกตัวเล็กบินโผจากกิ่งไม้หนึ่งไปยังอีกกิ่งไม้หนึ่ง ฮื่ม...นี่สิธรรมชาติที่เราคนในเมืองถวิลหา นกเป็นสัตว์ที่มีมานานหากจะพูดกันไปอาจจะต้องย้อนไปเป็นล้านปีจนถึงยุคของไดโนเสาร์ มาวันนี้พื้นที่อาศัยของนกลดลงจนน่าใจหาย นกเป็นสัตว์ที่สวยงามและแน่นอนมันเป็นสัตว์ที่อยู่ในวัฏจักรห่วงโซ่อาหารของธรรมชาติ นกมีประโยชน์ทั้งช่วยกำจัดแมลงที่เป็นศัตรูของพืชไร่ และกำจัดซากเน่าเปื่อยต่างๆ
โลกเป็นที่อยู่อาศัยอันสวยงามและอุดมสมบรูณ์ของชีวิต มนุษย์ พืชและสัตว์
หากปราศจากสิ่งหนึ่งสิ่งใดในสามสิ่งนี้ อีกสองสิ่งที่เหลือก็ไม่สามารถจะอยู่ได้ แต่ในปัจจุบันนี้ธรรมชาติของโลกกำลังถูกทำลายด้วยความเจริญก้าวหน้าของมนุษย์ สัตว์หลายชนิดสูญพันธ์ พื้นที่ป่าถูกทำลายและยังคงเดินหน้าทำลายต่อไปอย่างไม่มีที่สิ้นสุด ขณะที่การทำลายเผ่าพันธุ์เพื่อร่วมโลกของมนุษย์ยังคงเดินหน้า เราจะหาทางอย่างไรเพื่อบอกให้เขารู้ว่าโลกมีพื้นที่และทรัพยากรจำกัด และบอกเขาอย่างไรว่าธรรมชาติต้องมีองค์ประกอบทั้งสามส่วนอย่างสมดุลกัน
เพื่อการคงอยู่การอนุรักษ์ การเรียนรู้เรื่องนกจึงเป็นอีกหนทางหนึ่งที่จะทำให้เยาวชนชองชาติในอนาคตตระหนักถึงการสูญเสียของโลกที่กำลังเกิดขึ้น
และการเรียนรู้เรื่องนกที่ดีที่สุดนั่นคือการที่ให้เขาออกไปสัมผัสกับนกและธรรมชาติจริงๆมากกว่าการนั่งดูเพียงสารคดีอยู่ที่บ้าน อีกทั้งเมื่อเราได้ออกไปดูนกเราก็จะได้มีโอกาสเรียนรู้เรื่องของธรรมชาติและได้ออกกำลังกายและสูดอากาศบริสุทธิ์ไปในตัวอีกทั้งการออกไปดูนกทำให้เรามีโอกาสได้รู้จกผู้คนอีกมากมายหลากหลายอาชีพ และนี่อาจจะเป็นโอกาสอันยิ่งใหญ่ของใครบางคน
แต่หากยังมีใครบางคนสงสัยว่าทำไมเราต้องดูนกและนกมีความสำคัญอย่างไร ผมจะขออธิบายให้ฟัง นกเป็นสัตว์ตัวเล็กๆแต่มีคุณประโยชน์มากมายแม้นจะเป็นกลไกที่เล็กแต่สำคัญมากของธรรมชาติ นกบางชนิดกินแมลงเป็นอาหารจะทำให้เกิดการควบคุมจำนวนประชากรของแมลงไม่ให้มีมากจนเกินไป นกบางชนิดกินหนอนที่จะเจาะทำลายพืชไร่นั่นหมายถึงนกช่วยเราในการดูแลพืชผลการเกษตรสินค้าส่งออกที่สำคัญที่สุดนกบางชนิดกินน้ำหวานในเกสรดอกไม้เท่ากับว่าพวกมันได้ช่วยให้พืชได้มีการขยายพันธุ์ และนกบางชนิดก็กินสัตว์ตัวโตอย่างหนูนาทำให้ไร่นาไม่เสียหาย เห็นมั้ยครับนกตัวเล็กนอกสวยงามแล้วมันยังมีประโยชน์อย่างมหาศาลต่อเราและธรรมชาติ
แต่ก่อนจะไปดูนกเรามาเตรียมตัวกันก่อน
ก่อนออกเดินทางเราต้องศึกษาข้อมูลเกี่ยวกับสถานที่ๆเราจะไปดูนก และลักษณะทางภูมิศาสตร์ และตรวจสอบสภาพอากาศก่อนออกเดินทางรวมทั้งอาจจะต้องมีการขออุญาติเข้าพื้นที่ล่วงหน้าและตรวจสอบข้อมูลการพบนกในพื้นที่นั้นพร้อมทั้งศึกษาข้อมูลชนิดนก และจัดเตรียมอุปกรณ์ที่จะใช้ในการเดินทางและการดูนกให้พร้อม
อุปกรณ์ในการดูนก หลักๆก็คงเป็นกล้องสองตา(Binoculars)หรือกล้องเทเลสโคป(Telescope)และหนังสือคู่มือดูนกและสมุดจดไว้จดรายละเอียดของนกที่เราเห็น
เช่น ลักษณะของนก สีนก จำนวน เวลา สถานที่ นอกจากนั้นก็อาจจะเป็นกล้องถ่ายภาพ
ดินสอสีหรือปากกาสำหรับคนที่อยากจะสเกตซ์ภาพนก
และก่อนออกเดินทางเราต้องตรวจอุปกรณ์ทุกชิ้นว่ามันยังปกติดีอยู่
เพราะในป่าในดอกคงไม่มีร้านสะดวกซื้อให้เรา
ข้อแนะนำในการดูนกอีกอย่างที่ผมจะขอพูดถึงคือเทคนิคการดูนกตามธรรมชาติ
- ดูนกในเวลาเช้า เพราะนกส่วนใหญ่หากินเวลาเช้า
จนถึงประมาณ10.00 น.และหลังจาก14.00 น.จะเป็นนกที่หากินกลางคืน - หยุดการเคลื่อนไหวทุกๆ5นาที
เพื่อสำรวจดูนกรอบๆและฟังเสียงร้องเพื่อจะได้ทราบว่ารอบตัวเรามีนกกี่ตัวละเป็นนกอะไรบ้าง
อย่าคุยแข่งกับเสียงนก เราใช้ตาดูมือจดนะครับปากเงียบไว้จะดีกว่า - มองหานกทุกตำแหน่งตั้งแต่บนพื้นดิน ในกอหญ้า พุ่มไม้
ต้นไม้ตั้งแต่โคนต้นจนถึงยอดบนสุดและเลยขึ้นไปบนท้องฟ้าด้วย - พยามส่งเสียงรบกวนนกให้น้อยที่สุด
เพราะเราสวมบทเป็นนายพรานที่จะมาส่อง(ดู)นก ดังนั้นทำเสียงให้เกิดน้อยที่สุด
โดยเฉพาะเสียงจากการเหยียบกิ่งไม้ใบไม้แห้ง
เมื่อมองเห็นนกในระยะไกลให้ส่องกล้องดูก่อนอย่างเพิ่งรีบเดินเข้าไปในระยะใกล้
เพราะเราอาจจะทำให้นกหนีไปได้- ปฏิบัติตามกฏของสถานที่ ที่เราไปอย่างเคร่งครัด
เคารพเขาแล้วเขาจะเคารพเราครับ
พูดกันมาเยอะเรื่องดูนกคราวนี้หลายคนคงอยากรู้ว่าที่ดูนกของเมืองไทยมีที่ไหนบ้าง สำหรับแหล่งดูนกของเมืองไทยนั้นมีอยู่กว่า100แห่ง และในแต่ละสถานที่ก็จะมีช่วงเวลาที่เหมาะสมในการดูนก โดยแบ่งได้ดังนี้ครับ
เดือน พฤศจิกายน-กุมภาพันธ์
ตรงกับฤดูหนาว
ช่วงนี้เป็นเวลาที่ดีของปีเพราะเราจะไปดูนกที่ในแถบภาคเหนือเพราะอากาศจะเย็นสบาย
แหล่งที่นิยมดูนกได้แก่ ดอยสุเทพดอยปุย อุทยานแห่งชาติอินทนนท์
เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยเชียงดาว อุทยานแห่งชาติแม่วงก์ อุทยานแห่งชาติน้ำหนาว
และนอกจากนั้นก็ยังมีทางภาคใต้ตอนบนและภาคตะวันตก
เช่นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่
อุทยานแห่งชาติเขาสามร้อยยอด และทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เช่น
อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูเขียว เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูหลวง
เดือนมีนาคม-มิถุนายน
บริเวณที่นิยมดูนกอยู่ที่ภาคใต้และภาคตะวันตก ตั้งแต่ระนองพังงา กระบี่ นราธิวาส
สตูล และหาดใหญ่ เช่น อุทยานแห่งชาติทะเลบัน เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าฮาลา-บาลา
เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้าง
เดือนกรกฎาคม-ตุลาคม
เป็นช่วงฤดูฝนดังนั้นการเดินทางจะค่อนข้างลำบาก
จึงมักจะดูนกในแหล่งใกล้ๆอย่างกรุงเทพก็มักจะไปดูกันที่ อำเภอกำแพงแสน
จังหวัดนครปฐม ตำบลบางปู จังหวัดสมุทรปราการ เป็นต้น
หากคุณไม่มีโอกาสเดินทางไปดูนกไกลๆได้ ก็ลองมองหานกแถวๆบ้านดูสิครับ ลองมองพวกเขาอย่างและหาข้อมูลเกี่ยวกับนกมาอ่านดูแล้วคุณจะรู้สึกว่าธรรมชาติไม่ได้อยู่ไกลเราเลย เราต่างหากที่พยามวิ่งหนีธรรมชาติ
ไว้พบกันคราวหน้าครับ
Secret of Thailand
